DEFICYT KOMPETENCJI CYFROWYCH BARIERĄ ROZWOJU POLSKI

strona1 minNakładem Stowarzyszenia „Miasta w Internecie” (https://www.mwi.pl/) oraz Fundacji Naukowej Evidence Institute (https://www.evidenceinstitute.pl/)  ukazała się na początku lutego 2019r. publikacja Kompetencje przyszłości w czasach cyfrowej dysrupcji. Studium wyzwań dla Polski w perspektywie roku 2030,  będąca owocem prac zespołu badaczy i praktyków edukacji cyfrowej.

Jej autorami są: Krzysztof Głomb (SMWI), dr Maciej Jakubowski (Evidence Institute), Artur Krawczyk (SMWI), dr Tomasz Kulisiewicz (Polskie Towarzystwo Informatyczne), Zdzisław Nowakowski (Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli), Arkadiusz Złotnicki (SMWI) oraz dr Tomasz Gajderowicz (Evidence Institute).   

Studium prezentuje analizę potencjału kompetencji cyfrowych w Polsce na tle rozwiniętych krajów Unii Europejskiej, stwierdzając jego głęboki deficyt we wszystkich grupach istotnych dla rozwoju kraju (m.in. uczniowie szkół, pracownicy MSP, nauczyciele i nauczyciele akademiccy). Niedobór „kompetencji przyszłości” - w dużym stopniu cyfrowych, powiązanych wszakże z zarządczymi, globalnymi, kooperacyjnymi i komunikacyjnymi - autorzy uważają za czynnik negatywnie hamujący rozwój gospodarczy i społeczny kraju od dużej i niedocenianej w debacie publicznej sile oddziaływania. System edukacyjny – ich zdaniem – wciąż w dużym stopniu ukierunkowany jest na zdobywanie wiedzy i nie rozwija w wystarczający sposób kompetencji, które stają się kluczowe na rynku pracy, np. kompetencji społecznych czy cyfrowych.

Z tej diagnozy wynika konieczność gruntownych zmian w polskich szkołach, podporządkowanych wprowadzeniu ich w świat wyzwań czasów dysrupcji, rozumianych jako okres nieciągłych, gwałtownych zmian modeli biznesowych, przemian społecznych pokoleń Z i Alfa stymulowanych rozwojem technologii cyfrowych, czy też budzenia się nierówności społecznych na tle rozwarstwienia poziomu kompetencji cyfrowych, szczególnie międzypokoleniowych. Postulują także realizację programu włączenia do świata cyfrowego 2 mln osób w wieku powyżej 50 lat.

Wychodząc od prognoz rozwoju technologii (np. Internet Rzeczy, 5G, big data, blockchain, sztuczna inteligencja) i obserwowanych już zjawisk w światowej gospodarce (globalizacji, robotyzacji) autorzy studium oceniają ich wpływ na procesy biznesowe, a tym samym na rynek pracy. Posiłkując się terminologią wypracowaną w Unii Europejskiej i amerykańskimi opracowaniami taksonomicznymi formułują kanon kompetencji cywilizacyjnych, niezbędnych w XXI w

Autorzy stawiają tezę, iż cyfrowa dysrupcja zaneguje wiele mechanizmów znanego nam dotychczas świata i wymusi nowe reguły, obowiązujące w przestrzeni cyfrowej XXI w. Technologie cyfrowe będą odgrywać podwójną rolę: środowiska wykluwania się nowych zjawisk i produktów właściwych dla pierwszej połowy XXI w. oraz potężnego czynnika zmiany.

Państwo – zarówno na poziomie rządowym, jak i samorządów – nie dysponuje dziś skutecznymi merytorycznie i adekwatnymi do potrzeb rozwoju kraju narzędziami upowszechniania kompetencji cyfrowych, czy szerzej rzecz ujmując: cywilizacyjnych. Działania władz publicznych podporządkowane wydatkowaniu dostępnych środków unijnych są oderwane lub znacząco oddalone od głównego nurtu procesów rozwojowych XXI w.

- W studium stawiamy gorzką diagnozę zapóźnień Polski w skali globalnej w sferze kompetencji cyfrowych kluczowych grup społecznych, niezbędnych dla rozwoju Przemysłu 4.0 i innych innowacyjnych branż gospodarki - podkreśla Krzysztof Głomb, pomysłodawca i koordynator prac nad publikacją - Co więcej proponujemy także pakiet realnie zaplanowanych, systemowych rozwiązań, którego realizacja nie przekracza obecnych możliwości państwa. Potrzebny jest plan dynamicznych działań w formie programu rządowego, skonstruowany wokół podstawowych wektorów przedstawionych przez nas rekomendacji. Chcemy wierzyć, że realizacja takiego programu jest w Polsce możliwa. 

Znaczną część studium zajmuje 15 rekomendacji strategicznych dla władz publicznych odnoszących się do rozwoju kompetencji cyfrowych w grupach społecznych kluczowych z punktu widzenia rozwoju kraju: uczniów, nauczycieli, przedsiębiorców oraz pracowników małych i średnich przedsiębiorstw, a także największej w Europie grupy analfabetów cyfrowych – populacji Polek i Polaków po 50 roku życia.

- Obecna droga programowa i organizacyjna polskiego szkolnictwa nie prowadzi nas ku nowoczesnej gospodarce nieodległej przyszłości. Świat innowacji, branż cyfrowych, start’upów,, przesycony technologiami absorbującymi sztuczną inteligencję, 5G czy blockchain wymaga od absolwentów polskich szkół pakietu nowoczesnych kompetencji odmiennych od wynoszonych ze współczesnej polskiej szkoły. Musimy zatem nakreślić wizję polskiej szkoły XXI wieku i odejść od wielu dotkliwych anachronizmów współczesnego szkolnictwa. Wiele elementów takiej wizji znaleźć można w naszym studium - podsumowuje dr Maciej Jakubowski, prezes Fundacji Evidence Institute.

Studium wskazuje na sekwencję działań niezbędnych do wykonania działań i proponuje ramy organizacyjne do ich realizacji w skoordynowanym wysiłku wielu podmiotów publicznych i prywatnych. To niezwykle istotne, bo kompetencjami cyfrowymi zajmuje się obecnie kilka resortów, co komplikuje procesy koordynacyjne i zarządcze.

Studium na podstawie swoich analiz formułuje najistotniejsze zalecenia i postulaty, wskazując jednocześnie ich adresatów:

 

Zalecenie/postulat

Adresat

1.

Pilne opracowanie strategii (planu) rozwoju kompetencji cyfrowych w Polsce, całościowo planującej działania na tym polu w perspektywie roku 2030. Dokument ten winien być podstawą do zaplanowania działań objętych finansowaniem unijnym w ramach programów operacyjnych nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej

Ministerstwo Cyfryzacji

2.

Rola kompetencji cyfrowych jako czynnika rozwoju będzie rosła. Dla kompetentnego zarządzania tą domeną aktywności państwa – wobec wskazanych deficytów i barier – konieczne jest powołanie odrębnego podmiotu (urzędu centralnego, agencji), która zajmować się będzie całością rozwoju kompetencji cyfrowych

Rada Ministrów

Ministerstwo Cyfryzacji

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Ministerstwo Inwestycji                   i Rozwoju

Ministerstwo Rodziny, Pracy           i Polityki Społecznej

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

3.

Stworzenie krajowego systemu publicznej certyfikacji funkcjonalnych kompetencji cyfrowych zgodnego z europejskim standardem DIGCOMP

Ministerstwo Cyfryzacji

4.

Stworzenie odrębnego, kompleksowego interdyscyplinarnego programu badawczego poświęconego gospodarczym, społecznym, kulturowym, metodycznym i innym aspektom rozwoju kompetencji cyfrowych w Polsce, zawierającego komponent ewaluacji projektów realizowanych w ramach działania 3.1 Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa oraz Regionalnych Programów Operacyjnych

Narodowe Centrum Badań            

i Rozwoju,

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Ministerstwo Cyfryzacji

Centrum Projektów Polska Cyfrowa

5.

Stworzenie warunków organizacyjnych i merytorycznych dla zwiększenia udziału polskich podmiotów w konsorcjach pozyskujących środki programów europejskich na rozwój kompetencji cyfrowych oraz zbudowanie efektywnego systemu transferu wiedzy dziedzinowej z Komisji Europejskiej, jej agend oraz z projektów (dobrych praktyk) dotyczących rozwoju kompetencji cyfrowych

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego,

Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE

6.

Wprowadzenie systemu standaryzacji kompetencji metodyczno-cyfrowych nauczycieli, zapewniającego formalne powiązanie awansu zawodowego nauczyciela z zaliczeniem egzaminu państwowego, potwierdzającego posiadanie tych kompetencji

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Instytut Badań Edukacyjnych

7

Włączenie powszechnej edukacji cyfrowej uczniów na poziomie podstawowym do katalogu strategicznych zadań polskiego systemu oświaty. Ocena tych umiejętności powinna stanowić element egzaminów postępów edukacyjnych ucznia oraz systemu ewaluacji skuteczności pracy szkół i nauczycieli

Ministerstwo Edukacji Narodowej

8

Konsekwentne wprowadzanie w szkołach nowych rozwiązań organizacji procesów nauczana oraz modyfikacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkole podstawowej oraz szkołach ponadpodstawowych, umożliwiających włączenie przekazywania wiedzy i nabywania umiejętności cyfrowych w ramach wielu przedmiotów (upowszechnienia nauczania międzyprzedmiotowego)

Ministerstwo Edukacji Narodowej

9

Powołanie na poziomie centralnym agencji ds. cyfryzacji edukacji jako profesjonalnej organizacji wspierającej samorządy, szkoły, dyrektorów szkół i nauczycieli w działaniach na polu transformacji cyfrowej. Agencję w jej działaniach winien wspierać międzyresortowy zespół ds. cyfryzacji edukacji, złożony z przedstawicieli wszystkich resortów, których działania związane są z kształtowaniem kompetencji cyfrowych lub ich wykorzystywaniem.

MEN, MNiSW, Ministerstwo Cyfryzacji

10.

Wytypowanie i zapewnienie warunków dla działalności „szkół wzorcowych” w zakresie transformacji metodyczno-cyfrowej w każdym województwie a po 2–3 latach pilotażu w każdym powiecie

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Samorządy lokalne

Ministerstwo Cyfryzacji

11.

Stworzenie w każdej gminie lokalnego centrum edukacji cyfrowej – nowocześnie wyposażonego w sprzęt i infrastrukturę ośrodka zdobywania kompetencji wykraczających poza podstawę programową informatyki, specjalistycznych, ukierunkowanych na kwalifikacje niezbędne do pracy w zawodach informatycznych

Ministerstwo Cyfryzacji

Samorządy lokalne i wojewódzkie

12.

Opracowanie i aktualizacja co 2–3 lata programu cyfryzacji systemu oświaty w Polsce, który merytorycznie i budżetowo powiąże proces inwestycji w szerokopasmowy dostęp do Internetu w szkołach z działaniami na polu podnoszenia poziomu kompetencji cyfrowych uczniów, profesjonalizacji nauczycieli w korzystaniu z narzędzi i treści cyfrowych w dydaktyce oraz z modernizacją urządzeń cyfrowych i aplikacji edukacyjnych

Ministerstwo Cyfryzacji

Ministerstwo Edukacji Narodowej

13.

Opracowanie i realizacja wspólnie z wyspecjalizowanymi organizacjami pozarządowymi długofalowego programu alfabetyzacji cyfrowej dorosłych z założeniem, że w ciągu 5 lat pierwsze kroki w świecie cyfrowym zrobi 2 mln osób w wieku powyżej 50 roku życia. Inicjatywie tej należy nadać rangę strategiczną np. w ramach programu DOSTĘPNOŚĆ+. Efektem programu powinno być zaplanowanie i wdrożenie w latach 2019-2020 Krajowego Systemu Edukacji Dorosłych.

Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

14.

Konieczne staje się stworzenie narzędzi współfinansowania przez władze publiczne kursów „doskonalenia zawodowego” lub przekwalifikowujących w oczekiwanych specjalnościach(na poziomie wyższym). Takie krótkie i skoncentrowane na wybranej tematyce kursy organizować mogą przedsiębiorstwa samodzielnie lub we współpracy z uczelniami wyższymi. Ich dofinansowanie odbywać się może w modelu przekazywania firmom woucherów na przeszkolenie odpowiedniej liczby pracowników w danej specjalności.

 

15.

Pilnie konieczne jest przystąpienie do prac nad „Strategią

cyfryzacji edukacji w Polsce” (nazwa robocza),

która merytorycznie i budżetowo powiąże proces inwestycji w szerokopasmowy dostęp do Internetu w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych z równoczesnymi działaniami w obszarze podnoszenia poziomu kompetencji cyfrowych uczniów. Drugim filarem takiej strategii winien stać się pakiet działań rozwijających kompetencje nauczycieli w zakresie

wykorzystania narzędzi i treści cyfrowych w dydaktyce, trzecim zaś inicjatywy na rzecz systemowej modernizacji infrastruktury cyfrowej szkół oraz zapewnienia szkołom aplikacji i usług edukacyjnych (również w modelu zaproponowanym w rekomendacji 12). Bez tych działań,

zapewnienie szerokopasmowego dostępu

do Internetu w szkołach nie przyniesie jakościowej zmiany w zakresie stosowania ICT w codziennej pracy nauczyciela, a tym samym nie zostaną osiągnięte cele założone w ustawie o OSE.

 

Studium zostało udostępnione na wolnych licencjach Creative Commons. Kontakt z autorami: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

Kontakt

Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu


ul. Wojska Polskiego 2B, 39-300 Mielec
tel. (fax): 17 788 51 94, 17 788 51 95,

e-mail sekretariat: ckp@ckp.edu.pl

CKPiDN jest wpisane do
Rejestru Instytucji Szkoleniowych pod nr 2.18/00054/2010
i do Rejestru Agencji Zatrudnienia pod nr 6991

Godziny otwarcia

 

Poniedziałek 7:30-15:30
Wtorek 7:30-15:30
Środa 7:30-15:30
Czwartek 7:30-15:30
Piątek 7:30-15:30

 

NIP: 817-21-54-704
REGON: 690481700